حضور ماندگار راز موفقیت جدایی نادر از سیمین

نرگس عاشوری_ گروه فرهنگی: اگر بخواهیم دلایل تبدیل شدن «جدایی…» به عنوان موفق‌ترین فیلم کارنامه سینمایی اصغر فرهادی در نمایش عمومی داخلی و برخورد منتقدان و بازخورد جهانی‌اش را تیتروار برشماریم، باید به این نکات اشاره کنیم: 
۱- ارائه تعریفی متفاوت از «رئالیسم» در امتداد قصه‌پردازی توأم با جزئیات. البته فیلمسازی با سبک و سیاق عباس کیارستمی، چنین نگرش رادیکالی درباره «جدایی…» و وجوه ساختاری و مضمونی‌اش دارد:«می‌‌توانم بگویم که چه هوش بیمارگونه‌ای در ساخت این فیلم دخالت داشته است. برای اینکه بتواند سینمایی را که بسیار گول‌زننده است به طرفی سوق بدهد، بسیار هوشمندانه عمل کرده و بعضی وقت‌ها بسیار غیرواقعی و اصلاً مستند نیست.»* 
 ۲- بازی فکر شده و هوشمندانه با عناصر و مایه‌های ملودرام. 
 ۳- ترکیب و تبدیل یک‌سری مفاهیم و واژگان و خصایص همچون سنت، مدرنیته، بحران خانواده، تقابل طبقاتی، دروغ و پنهان‌کاری، تنهایی، عدالت و وجدان انسانی، مهاجرت، قانون و دسته‌بندی‌های عرفی آن (قوانین شخصی، قوانین الهی و اجتماعی) به کشمکش‌های فردی و موقعیت‌های جذاب نمایشی. 
 ۴-  کنار هم  قرار دادن «عدالت ترمیمی» و «عدالت کیفری» در کانون قصه‌پردازی‌ای با الگوهای کلاسیک. 
 ۵- مواجهه اخلاقی و انسانی با شخصیت‌های اصلی و مکمل (فرعی) و فرصت دادن به آنها برای ابراز وجود و دفاع از خود و تشریح موقعیت و جایگاه فردی و اجتماعی و طبقاتی‌شان. 
 ۶- تعادل و توازن در فرم و محتوا و توجه عمیق به مقوله بازیگری و… یکدست بودن بازی‌ها. 
 در عین حال، نمایش اخیر«جدایی…» در شهر بلونیای ایتالیا به همت برگزارکنندگان جشنواره «ریترواتو» (با حضور اصغر فرهادی و دخترش سارینا) و انتخاب این فیلم به عنوان یکی از ۱۰۰ فیلم برتر قرن بیست‌و‌یکم در نظرخواهی اخیر روزنامه نیویورک‌تایمز (جدا از موفقیت‌های جهانی قبلی این فیلم)، بیانگر این واقعیت است که برای جهانی شدن می‌باید در وهله اول «اینجایی» بود. 
* کتاب گفت‌و‌گو با عباس کیارستمی (مهدی مظفری‌ساوجی)، انتشارات کتاب آبان، صفحه۳۱۷.